SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH
1499 Przez święte chorych namaszczenie i
modlitwę kapłanów cały Kościół poleca chorych cierpiącemu i uwielbionemu Panu,
aby ich podźwignął i zbawił. Ponadto zachęca ich, aby łącząc się dobrowolnie z
męką i śmiercią Chrystusa, przysparzali dobra Ludowi Bożemu".
I. Podstawy tego
sakramentu w ekonomii zbawienia
Choroba w życiu ludzkim
1500 Choroba i cierpienie zawsze należały do
najpoważniejszych problemów, poddających próbie życie ludzkie. Człowiek
doświadcza w chorobie swojej niemocy, ograniczeń i skończoności. Każda choroba
może łączyć się z przewidywaniem śmierci.
1501 Choroba może prowadzić do niepokoju, do
zamknięcia się w sobie, czasem nawet do rozpaczy i buntu przeciw Bogu, ale może
także być drogą do większej dojrzałości, może pomóc lepiej rozeznać w swoim
życiu to, co nieistotne, aby zwrócić się ku temu, co istotne. Bardzo często
choroba pobudza do szukania Boga i powrotu do Niego.
Chory wobec Boga
1502 Człowiek Starego Testamentu przeżywa
chorobę w obliczu Boga. Wobec Boga wypowiada on swoją skargę na chorobę i błaga
Pana życia i śmierci o uzdrowienie. Choroba staje się drogą nawrócenia, a Boże
przebaczenie zapoczątkowuje powrót do zdrowia. Izrael doświadcza tego, że
choroba w tajemniczy sposób wiąże się z grzechem i złem, natomiast wierność
Bogu, według Prawa, przywraca życie, ,, bo Ja, Pan, chcę być twym lekarzem" (Wj
15, 26). Prorok przewiduje, że cierpienie może także mieć wartość odkupieńczą w
stosunku do grzechów innych ludzi. W końcu Izajasz zapowiada, że nadejdzie dla
Syjonu czas, gdy Bóg przebaczy mu wszelki grzech i uleczy wszelką chorobę.
Chrystus - lekarz
1503 Współczucie Chrystusa dla chorych i liczne
uzdrowienia z różnego rodzaju chorób są wymownym znakiem, że ,,Bóg łaskawie
nawiedził lud swój" (Łk 7, 16) i że Królestwo Boże jest bliskie. Jezus ma nie
tylko moc uzdrawiania, lecz także moc przebaczania grzechów. Przyszedł, by
uleczyć całego człowieka, duszę i ciało; jest lekarzem, którego potrzebują
chorzy. Jego współczucie dla wszystkich cierpiących posuwa się tak daleko, że
Jezus utożsamia się z nimi: ,,Byłem chory, a odwiedziliście mnie" (Mt 25, 36).
Jego szczególna miłość do ludzi dotkniętych słabością nie przestaje w ciągu
wieków pobudzać chrześcijan do specjalnej troski o tych, którzy cierpią na ciele
i duszy. Znajduje się ona u podstaw podejmowania niestrudzonych wysiłków, by
ulżyć im w cierpieniu.
1504 Często Jezus żąda od chorych wiary. By ich
uzdrowić, posługuje się znakami, takimi jak dotknięcie śliną i nałożenie rąk,
nałożenie błota i obmycie. Chorzy starają się Go dotknąć, ,, ponieważ moc
wychodziła od Niego i uzdrawiała wszystkich" (Łk 6, 19). W ten sposób w
sakramentach Chrystus nadal ,,dotyka", aby nas uzdrowić.
1505 Wzruszony tylu cierpieniami, Chrystus nie
tylko pozwala dotykać się chorym, lecz także bierze na się ich nędzę: ,,On wziął
na siebie nasze słabości i nosił nasze choroby" (Mt 8, 17). Nie uleczył
wszystkich chorych. Jego uzdrowienia były znakami przyjścia Królestwa Bożego,
zapowiadały uzdrowienie bardziej radykalne: zwycięstwo nad grzechem i śmiercią
przez Jego Paschę. Na krzyżu Chrystus wziął na siebie cały ciężar zła i zgładził
,,grzech świata" (J 1, 29), którego skutkiem jest właśnie choroba. Przez swoją
mękę i śmierć na krzyżu Chrystus nadał cierpieniu nowe znaczenie; teraz może ono
upodabniać nas do Niego i jednoczyć nas z Jego zbawczą męką.
,,Uzdrawiajcie chorych..."
1506 Chrystus wzywa swoich uczniów, by szli za
Nim, niosąc z kolei własny krzyż. Idąc za Nim, uzyskają oni nowe spojrzenie na
chorobę i chorych. Jezus wprowadza ich w swoje ubogie i poświęcone służbie życie
oraz daje im udział we własnym posłaniu współczucia i uzdrawiania: ,,Oni...wyszli
i wzywali do nawrócenia. Wyrzucali też wiele złych duchów oraz wielu chorych
namaszczali olejem i uzdrawiali" (Mk 6, 12-13).
1507 Zmartwychwstały Pan ponawia to posłanie
(,,W imię moje na chorych ręce kłaść będą, a ci odzyskają zdrowie": Mk 16,
17-18) i potwierdza je przez znaki, jakich dokonuje Kościół, wzywając Jego
imienia. Znaki te świadczą w specjalny sposób, że Jezus jest naprawdę ,,Bogiem,
który zbawia".
1508 Duch Święty udziela niektórym specjalnego
charyzmatu uzdrawiania, by ukazać moc łaski zmartwychwstałego. Nawet najbardziej
intensywne modlitwy nie przynoszą jednak uzdrowienia wszystkich chorób. I tak
św. Paweł musi usłyszeć od Pana: ,,Wystarczy ci mojej łaski. Moc bowiem w
słabości się doskonali" (2 Kor 12, 9), i że cierpienia, jakie znosi, mają sens,
ponieważ ,,ze swej strony w moim ciele dopełniam braki udręk Chrystusa dla dobra
Jego Ciałę, którym jest Kościół" (Kol 1, 24).
1509 ,,Uzdrawiajcie chorych!" (Mt 10, 8).
Kościół otrzymał to zadanie od Pana i stara się je wypełniać zarówno przez
opiekę, jaką otacza chorych, jak i przez modlitwę wstawienniczą, przez którą
łączy się z nimi. Kościół wierzy w ożywiającą obecność Chrystusa, lekarza dusz i
ciał. Obecność ta działa szczególnie przez sakramenty, a w sposób zupełnie
specjalny przez Eucharystię - Chleb, który daje życie wieczne. Św. Paweł
dostrzega jego związek ze zdrowiem ciała.
1510 Kościół w czasach apostolskich zna jednak
specjalny obrzęd przeznaczony dla chorych. Mówi o tym św. Jakub: ,,Choruje ktoś
wśród was? Niech sprowadzi kapłanów Kościoła, by się modlili nad nim i namaścili
go olejem w imię Pana. A modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem i Pan
go podźwignie, a jeśliby popełnił grzechy, będą mu odpuszczone" (Jk 5, 14-15).
Tradycja uznała w tym obrzędzie jeden z siedmiu sakramentów Kościoła.
Sakrament chorych
1511 Kościół wierzy i wyznaje, że wśród siedmiu
sakramentów istnieje jeden specjalnie przeznaczony do umocnienia osób
dotkniętych chorobą - namaszczenie chorych: Święte namaszczenie chorych zostało
ustanowione przez Pana naszego Jezusa Chrystusa jako prawdziwy i właściwy
sakrament Nowego Testamentu, o którym wspomina św. Marek, lecz poleca go wiernym
i ogłasza Jakub Apostoł i brat Pana.
1512 W tradycji liturgicznej na Wschodzie i na
Zachodzie mamy już od czasów starożytnych świadectwa o namaszczaniu chorych
poświęconym olejem. W ciągu wieków namaszczenie chorych było coraz częściej
udzielane wyłącznie umierającym. Z tego powodu otrzymało ono nazwę ,,ostatniego
namaszczenia". Pomimo tej ewolucji Kościół w liturgii nigdy nie przestawał
prosić Pana, by chory odzyskał zdrowie, jeśli to służyłoby jego zbawieniu.
1513 Konstytucja apostolska Sacram unctionem
infirmorum z 30 listopada 1972 roku ustaliła, że w obrządku rzymskim będą odtąd
obowiązywały następujące zasady: Sakramentu namaszczenia chorych udziela się
chorym, namaszczając ich na czole i dłoniach olejem z oliwek lub stosownie do
okoliczności innym olejem roślinnym, należycie poświęconym, wymawiając tylko
jeden raz następujące słowa: ,,Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim
nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Pan, który
odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie".
II. Kto otrzymuje
ten sakrament i kto go udziela?
W przypadku poważnej choroby...
1514 Namaszczenie chorych ,,nie jest
sakramentem przeznaczonym tylko dla tych, którzy znajdują się w ostatecznym
niebezpieczeństwie utraty życia. Odpowiednia zatem pora na przyjęcie tego
sakramentu jest już wówczas, gdy wiernym zaczyna grozić niebezpieczeństwo
śmierci z powodu choroby lub starości".
1515 Jeśli chory, który został namaszczony,
odzyskał zdrowie, w przypadku nowej ciężkiej choroby może ponownie przyjąć ten
sakrament. W ciągu tej samej choroby namaszczenie chorych może być udzielone
powtórnie, jeśli choroba się pogłębia. Jest rzeczą stosowną przyjąć sakrament
namaszczenia chorych przed trudną operacją. Odnosi się to także do osób
starszych, u których pogłębia się słabość.
,,...niech sprowadzi kapłanów Kościoła"
1516 Tylko kapłani (biskupi i prezbiterzy) są
szafarzami namaszczenia chorych. Obowiązkiem duszpasterzy jest pouczanie
wiernych o dobrodziejstwach tego sakramentu. Wierni powinni zachęcać chorych do
wezwania kapłana i przyjęcia tego sakramentu. Chorzy powinni przygotować się do
jego przyjęca przez dobre dyspozycje, z pomocą duszpasterza i całej wspólnoty
kościelnej, która w szczególny sposób powinna otaczać chorych swoją modlitwą i
braterską pomocą.
III. Jak udziela się
tego sakramentu?
1517 Tak jak wszystkie sakramenty namaszczenie
chorych jest celebracją liturgiczną i wspólnotową, niezależnie od tego, czy jest
udzielane w rodzinie, w szpitalu czy w Kościele, jednemu choremu czy całej
grupie chorych. Bardzo odpowiednia jest celebracja namaszczenia chorych podczas
Eucharystii, pamiątki Paschy Pana. Jeśli okoliczności tego wymagają, jego
celebracja może być poprzedzona sakramentem pokuty, a po jego przyjęciu
następuje Eucharystia. Jako sakrament Paschy Chrystusa Encharystia powinna być
zawsze ostatnim sakramentem ziemskiej pielgrzymki, ,,wiatykiem" na ,,przejście"
do życia wiecznego.
1518 Słowo i sakrament tworzą nierozerwalną
całość. Celebracja zaczyna się liturgią Słowa, poprzedzoną aktem pokutnym. Słowa
Chrystusa i świadectwo Apostołów budzą wiarę chorego i wspólnoty, by prosić Pana
o moc Jego Ducha.
1519 Celebracja namaszczenia chorych obejmuje
przede wszystkim następujące elementy: ,,kapłani Kościoła" (Jk 5, 14) wkładają w
milczeniu ręce na głowy chorych i modlą się nad chorymi w wierze Kościoła; jest
to epikleza właściwa dla tego sakramentu; następnie namaszczają chorego świętym
olejem, poświęconym, jeśli to możliwe, przez biskupa. Czynności liturgiczne
wskazują na łaski, jakich ten sakrament udziela chorym.
IV. Skutki
sprawowania tego sakramentu
1520 Szczegółny dar Ducha Świętego.
Pierwszą łaską sakramentu namaszczenia chorych
jest łaska umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciążyć trudności związane ze
stanem ciężkiej choroby lub niedołęstwem starości. Ta łaska jest darem Ducha
Świętego, który odnawia ufność i wiarę w Boga oraz umacnia przeciw pokusom złego
ducha, przeciw pokusie zniechęcenia i trwogi przed śmiercią. Wsparcie Pana przez
moc Jego Ducha ma prowadzić chorego do uzdrowienia duszy, a także do uzdrowienia
ciała, jeśli taka jest wola Boża. Ponadto, ,,jeśliby popełnił grzechy, będą mu
odpuszczone" (Jk 5, 15).
1521 Zjednoczenie z meką Chrystusa.
Przez łaskę tego sakramentu chory otrzymuje
siłę i dar głębszego zjednoczenia z męką Chrystusa. Jest on w pewien sposób
konsekrowany, by przynosić owoc przez upodobnienie do odkupieńczej śmierci
Zbawiciela. Cierpienie - następstwo grzechu pierworodnego - otrzymuje nowe
znaczenie: staje się uczestnictwem w zbawczym dziele Jezusa.
1522 Łaska eklezjalna.
Chorzy, którzy przyjmują ten sakrament,
,,łącząc się dobrowolnie z męką i śmiercią Chrystusa, przysparzają dobra Ludowi
Bożemu". Celebrując ten sakrament, Kościół w komunii świętych wstawia się w
intencji chorego. Ze swej strony chory przez łaskę tego sakramentu przyczynia
się do uświęcenia Kościoła i do dobra wszystkich ludzi, dla których Kościół
cierpi i ofiaruje się przez Chrystusa Bogu Ojcu.
1523 Przygotowanie do ostatniego przejścia.
Jeśli sakrament namaszczenia chorych udzielany
jest wszystkim, którzy cierpią z powodu ciężkiej choroby i niedołęstwa, to tym
bardziej jest on przeznaczony dla tych, którzy zbliżają się do kresu życia, tak
że nazywano go również ,,sakramentem odchodzacych". Namaszczenie chorych
dopełnia rozpoczęte przez chrzest dzieło naszego upodobnienia się do misterium
śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Jest ono ostatnie w szeregu świętych
namaszczeń, które wyznaczają etapy życia chrześcijanina: namaszczenie przy
chrzcie wycisnęło na nas pieczęć nowego życia; namaszczenie przy bierzmowaniu
umocniło nas do życiowej walki. To ostatnie namaszczenie otacza koniec naszego
ziemskiego życia jakby ochroną, zabezpieczającą nas na ostatnią walkę przed
wejściem do domu Ojca.
V. Wiatyk, ostatni
sakrament chrześcijanina
1524 Tym, którzy kończą swoje ziemskie życie,
Kościół poza namaszczeniem chorych ofiaruje Eucharystię jako wiatyk. Przyjęcie
Komunii Ciała i Krwi Chrystusa w chwili przejścia do Ojca ma szczególne
znaczenie i wagę. Zgodnie ze słowami Pana Eucharystia jest zaczątkiem życia
wiecznego i mocy zmartwychwstania: ,,Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma
życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym" (J 6, 54). Jako sakrament
Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał, jest ona sakramentem przejścia ze
śmierci do życia, przejścia z tego świata do Ojca.
1525 Podobnie jak sakramenty chrztu,
bierzmowania i Eucharystii konstytuują jedność nazywaną ,,sakramentami
wtajemniczenia chrześcijańskiego", tak można powiedzieć, że pokuta, namaszczenie
chorych i Eucharystia jako wiatyk, gdy życie chrześcijańskie osiąga swój kres,
są ,,sakramentami, które przygotowują do Ojczyzny", lub sakramentami, które
stanowią zakończenie ziemskiej pielgrzymki.
W skrócie
1526 Choruje ktoś wśrod was? Niech sprowadzi
kapłanów Kościoła, by się modlili nad nim i namaścili go olejem w imię Pana. A
modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem i Pan go podźwignie, a jeśliby
popełnił grzechy, będą mu odpuszczone" (Jk 5, 14-15).
1527 Sakrament namaszczenia chorych udziela
specjalnej łaski chrześcijaninowi, który doświadcza trudności związanych ze
stanem ciężkiej choroby lub starości.
1528 Stosowny czas na przyjęcie namaszczenia
chorych zachodzi wtedy, gdy wierny staje wobec niebezpieczeństwa śmierci z
powodu choroby lub starości.
1529 Za każdym razem, gdy chrześcijanin zostaje
dotkniety ciężką chorobą, może otrzymać święte namaszczenie; również wtedy, gdy
już raz je przyjął i nastąpiło nasilenie się choroby.
1530 Sakramentu namaszczenia chorych mogą
udzielać tylko kapłani (prezbiterzy lub biskupi). Przy jego sprawowaniu używają
oni oleju poświeconego przez biskupa lub w razie potrzeby przez samego
prezbitera, który celebruje ten sakrament.
1531 Istota celebracji tego sakramentu polega
na namaszczeniu czoła i rąk chorego (w obrządku rzymskim) lub innych części
ciała (w obrządkach wschodnich); namaszczeniu towarzyszy modlitwa liturgiczna
kapłana celebransa, który prosi o specjalną łaskę tego sakramentu.
1532 Skutki specjalnej łaski sakramentu
namaszczenia chorych są następujące:
- zjednoczenie chorego z męką Chrystusa dla
jego własnego dobra oraz dla dobra całego Kościoła; umocnienie, pokój i odwaga,
by przyjmować po chrześcijańsku cierpienia choroby lub starości;
- przebaczenie grzechow, jeśli chory nie mógł
go otrzymać przez sakrament pokuty; powrót do zdrowia, jeśli to służy dobru
duchowemu;
- przygotowanie na przejścia do życia
wiecznego.
|